Trong những năm gần đây, ứng dụng công nghệ sinh học trong nông nghiệp đã có những tiến bộ vượt bậc giúp chúng ta hiểu sâu hơn về bộ gen thực vật và đưa ra các giải pháp đổi mới cây trồng để góp phần giải quyết những thách thức toàn cầu.

Trong số các công nghệ đó, chỉnh sửa gen là một công cụ nổi bật khi đã cho phép các nhà khoa học và lai tạo giống cây trồng tạo ra những tính trạng cải tiến một cách chính xác, hiệu quả và nhanh chóng hơn bao giờ hết. Sự ra đời của CRISPR-Cas9 (là một họ các trình tự DNA được tìm thấy trong bộ gen của các sinh vật nhân sơ như vi khuẩn và vi khuẩn cổ) và các kỹ thuật chỉnh sửa gen khác đã mở ra nhiều khả năng phát triển cho các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới tạo ra các giống cây trồng có hàm lượng dinh dưỡng cao, có khả năng chống chịu và phát triển tốt trong điều kiện khí hậu thay đổi và thời tiết bất thuận. Khi công nghệ này tiếp tục phát triển, nó hứa hẹn sẽ chuyển đổi nền nông nghiệp mạnh mẽ và đảm bảo một tương lai bền vững cho các thế hệ tương lai.

Viện nghiên cứu Cold Spring Harbor Laboratory Hoa Kỳ, Hội Gặp gỡ Việt Nam (Rencontres du Vietnam), Viện Công nghệ Sinh học thuộc Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cùng Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục Liên ngành (ICISE) đã phối hợp tổ chức hội nghị "Thành tựu trong Công nghệ Sinh học thực vật – Từ chỉnh sửa gen cây trồng đến phát triển nông nghiệp bền vững" tại Quy Nhơn, Bình Định trong hai ngày 11 và 12 tháng 4.

Đây được xem là hội nghị khoa học quốc tế về chỉnh sửa gen trên cây trồng có quy mô lớn nhất từ trước đến nay được tổ chức tại Việt Nam - là diễn đàn quy tụ nhiều học giả, chuyên gia, nhà nghiên cứu hàng đầu trên thế giới trong lĩnh vực lai tạo giống cây trồng ứng dụng công nghệ sinh học. CropLife Châu Á và CropLife Việt Nam là một trong các đơn vị tài trợ tổ chức sự kiện lần này.

Theo báo cáo của Giáo sư Phạm Văn Toản, Phó Giám Đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, nước ta hiện đã hoàn tất các định hướng và cơ sở pháp lý cho việc ứng dụng cây trồng công nghệ sinh học – coi đây là một giải pháp quan trọng trong phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững. Tuy vậy cho tới nay Việt Nam vẫn có chưa có hướng dẫn pháp lý cụ thể cho việc đánh giá và quản lý cây trồng chỉnh sửa gen.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Giáo sư David Jackson, thuộc Viện nghiên cứu Cold Spring Harbor Laboratory Hoa Kỳ cho biết: "Mục tiêu của hội nghị lần này nhằm tạo ra một diễn đàn để chia sẻ những tiến bộ khoa học mới nhất trong lĩnh vực chỉnh sửa gen trên cây trồng, từ những phát triển công nghệ đột phá đến các giải pháp bền vững nhằm nâng cao năng suất nông nghiệp, đảm bảo an ninh lương thực và môi trường bền vững. Hội nghị cũng là cơ hội chia sẻ thông tin và kết nối các nhà nghiên cứu, chuyên gia, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý trong lĩnh vực chỉnh sửa gen nói riêng và công nghệ sinh học nông nghiệp nói chung".

Tiến sỹ Đỗ Tiến Phát, Trưởng Phòng Công nghệ tế bào thực vật, Viện Công nghệ sinh học – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cũng cho biết thêm: "Những chia sẻ và những hiểu biết sâu sắc của các nhà khoa học hàng đầu tại hội thảo sẽ giúp những người tham dự hội thảo có cái nhìn đúng đắn và toàn diện hơn về tiềm năng nghiên cứu chỉnh sửa bộ gen trên thực vật và những giá trị mà công nghệ này mang lại trong thực tế ngành nông nghiệp và tầm nhìn phát triển bền vững. Chúng tôi kỳ vọng hội nghị không chỉ là cơ hội trao đổi thông tin cho các nhà khoa học trong nước với các chuyên gia đầu ngành quốc tế mà còn tạo điều kiện để các đơn vị liên quan trong ngành cùng trao đổi phương thức tiếp cận và quản lý phù hợp cho việc ứng dụng giải pháp cây trồng này tại Việt Nam".

Hội nghị bao gồm gần 20 bài trình bày được chia thành 4 phiên với các diễn giả đến từ nhiều quốc gia như như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Australia, Nhật Bản, Đức Hàn Quốc, Ấn Độ, Philippines… và Việt Nam. Các bài trình bày giải thích cụ thể hơn về bản chất khoa học cũng như cơ chế chính sửa gen trên thực vật cùng những nghiên cứu mới nhất trên những cây trồng quan trọng như lúa gạo, đậu tương, cà chua, mía đường…

Các diễn giả cũng đặc biệt nhấn mạnh những tính trạng nổi bật mà công nghệ chỉnh sửa gen có thể tạo ra cho cây trồng đó là cải thiện chất lượng và nâng cao khả năng chống chịu với điều kiện thời tiết bất thuận. Tại Việt Nam, các nhà khoa học hiện tại cũng đang nghiên cứu và bước đầu thành công trong việc tạo ra lúa gạo có khả năng chịu hạn và kích thích tăng trưởng.

Bên cạnh chia sẻ những thông tin khoa học, hội nghị cũng có một phiên riêng để cập nhật về quy định pháp lý và cách thức tiếp cận trong việc quản lý cây trồng chỉnh sửa gen trên thế giới hiện nay. Cập nhật từ các báo cáo cho thấy đã có rất nhiều quốc gia trên thế giới hoàn thiện hướng dẫn pháp lý đối với cây trồng chỉnh sửa gen; trong đó các quốc gia châu Mỹ, Australia là những nước đi đầu.

Châu Á được xem là khu vực đi sau nhưng lại là nơi có tốc độ nghiên cứu và ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen tăng trưởng vượt bậc trong những năm trở lại đây, bằng chứng là số lượng các nghiên cứu của châu Á và đặc biệt tại Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới. Đến nay, rất nhiều nước châu Á hiện nay đã hoàn thiện khung pháp lý cho các loại cây trồng này. Xu hướng chung trong những hướng dẫn pháp lý của các quốc gia thuộc châu Mỹ và châu Á là cởi mở và có tính dự báo để thích ứng với tốc độ phát triển công nghệ mới; đồng thời cần dựa trên đánh giá khoa học để đảm bảo an toàn cho con người, vật nuôi và môi trường. Các quốc gia này đều đưa ra những khái niệm và phân loại cụ thể đối với các loại cây trồng chỉnh sửa gen.

Theo đó, nếu cây trồng chỉnh sửa gen cuối không chứa DNA ngoại lai thì sẽ được xem xét đánh giá và quản lý như cây trồng truyền thống. Mặc dù không phải châu lục có các chính sách ban đầu cởi mở với cây trồng chỉnh sửa gen, Ủy Ban Châu Âu cũng đang đề xuất thay đổi chính sách quản lý theo xu hướng chung. Bên cạnh đó, một số quốc gia châu Phi cũng đã đưa ra hướng dẫn pháp lý hoặc đệ trình các hướng dẫn pháp lý đối với cây trồng chỉnh sửa gen.

Link liên kết nguồn: https://baochinhphu.vn/phat-trien-trong-trot-ben-vung-tu-cong-nghe-sinh-hoc-thuc-vat-102240411100330571.htm