Ngày 22/11/2024, tại Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày báo cáo tóm tắt dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật (TC&QCKT).

Quang cảnh Phiên họp

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho biết, Luật TC&QCKT năm 2006 được xây dựng và ban hành trong bối cảnh Việt Nam đàm phán, gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) với yêu cầu phải hoàn thiện khung pháp lý về TC&QCKT, đánh giá sự phù hợp, loại bỏ rào cản kỹ thuật trong thương mại không cần thiết, thúc đẩy thuận lợi hoá thương mại toàn cầu.

Qua thực tiễn hơn 17 năm thi hành, Luật TC&QCKT đã đưa các hoạt động trong lĩnh vực này nâng tầm cả về chất và lượng; phân công thẩm quyền, trách nhiệm và sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức đảm bảo minh bạch, phù hợp với quy định WTO và thông lệ quốc tế; góp phần thúc đẩy nâng cao năng suất chất lượng, năng lực sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa chủ lực của Việt Nam ra thị trường thế giới.

Tuy nhiên, thực tiễn thi hành Luật TC&QCKT thời gian qua cho thấy đã phát sinh một số hạn chế, bất cập, đòi hỏi phải sửa đổi để phù hợp với các cam kết trong Hiệp định Thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, đáp ứng yêu cầu khách quan của thực tiễn sản xuất, kinh doanh nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội bền vững, thúc đẩy hội nhập quốc tế sâu rộng.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 19 điều trên tổng số 71 điều (chiếm 26,7%) của Luật TC&QCKT, các quy định này thể hiện đầy đủ 06 nhóm chính sách đã được Chính phủ thông qua. Sau khi sửa đổi, bổ sung, Luật TC&QCKT có 6 chương và 67 điều, tập trung vào các nội dung: Hoàn thiện các quy định đảm bảo tuân thủ cam kết thực hiện Hiệp định WTO/TBT và các FTA thế hệ mới; Đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động liên quan đến xây dựng TC&QCKT và hoạt động thử nghiệm, chứng nhận, giám định; Hoàn thiện quy định về đối tượng, trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định, công bố, ban hành TCVN, QCVN; Bổ sung quy định cơ sở dữ liệu quốc gia về TC&QCKT; Hoàn thiện quy định về hoạt động đánh giá sự phù hợp; Hoàn thiện cơ chế, chính sách về phổ biến, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chuyên gia tiêu chuẩn hoá nói chung, thành viên ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia nói riêng…

Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt báo cáo tại Phiên họp

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) Lê Quang Huy khẳng định, Ủy ban KH,CN&MT tán thành với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TC&QCKT; đồng thời nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật lần này sẽ đáp ứng yêu cầu hội nhập, phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam, tạo lập môi trường sản xuất, kinh doanh minh bạch, thúc đẩy phát triển thị trường thương mại, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia.

Về chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực TC&QCKT, Ủy ban KH,CN&MT cho biết, cơ bản các chính sách được sửa đổi, bổ sung đã thể hiện những quan điểm lớn của Đảng và Nhà nước về hoạt động TC&QCKT. Tuy nhiên, cần cụ thể hoá các chính sách này thành các điều khoản cụ thể, thể hiện rõ hơn quan điểm, chính sách của Nhà nước trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Về Chiến lược tiêu chuẩn hóa quốc gia, Ủy ban KH,CN&MT nhất trí việc bổ sung quy định về Chiến lược như trong dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị nghiên cứu: Quy định rõ giai đoạn, thời kỳ, quan điểm, mục tiêu, tầm nhìn; Nội dung Chiến lược cần được liên kết với các điều, khoản khác; bổ sung quy định nội dung định hướng, đánh giá thực trạng, hoàn thiện hạ tầng chất lượng quốc gia; Quy định rõ cơ quan tiêu chuẩn hóa quốc gia bảo đảm phù hợp thông lệ quốc tế; Bổ sung nguyên tắc, căn cứ xây dựng Chiến lược, thống nhất, đồng bộ với Chiến lược phát triển của các ngành, lĩnh vực khác; Cân nhắc việc ban hành Kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn quốc gia hằng năm và định kỳ 5 năm bảo đảm đồng bộ với Chiến lược.

Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Lê Quang Huy phát biểu tại Phiên họp.

Về minh bạch hóa và hoạt động thông báo, hỏi đáp về hàng rào kỹ thuật trong thương mại, thủ tục đánh giá sự phù hợp, công bố hợp chuẩn, công bố hợp quy, Ủy ban KH,CN&MT tán thành và đề nghị rà soát, nghiên cứu, cụ thể hoá hơn, nội dung minh bạch hóa và hoạt động thông báo, hỏi đáp và các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật và quy định chi tiết về trách nhiệm của các chủ thể có liên quan, hoạt động phải thực hiện và điều kiện để bảo đảm minh bạch hóa; bổ sung quy định về việc công bố hợp chuẩn, hợp quy trên môi trường điện tử để thuận tiện, cắt giảm thủ tục hành chính, chi phí, thời gian cho tổ chức, doanh nghiệp.

Về hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về TC&QCKT, tiếp cận thông tin TC&QCKT, Ủy ban KH,CN&MT đề nghị tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế khai thác cơ sở dữ liệu, cơ chế phân cấp trong xây dựng, khai thác và sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia; đồng thời bổ sung, giải trình làm rõ cơ chế khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về TC&QCKT; tính khả thi của việc xây dựng, khai thác và sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia; trách nhiệm của tổ chức công bố tiêu chuẩn cơ sở; quy định liên thông hệ thống cơ sở dữ liệu TC&QCKT.

Về xã hội hoá hoạt động xây dựng, phổ biến, áp dụng tiêu chuẩn, Ủy ban KH,CN&MT đề nghị quy định đầy đủ, chi tiết hơn nữa các nội dung này, trong đó, nghiên cứu quy định các chính sách, cơ chế ưu đãi cụ thể hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất… cho tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia hoạt động tiêu chuẩn hóa, nhất là đối với các lĩnh vực mới.

Về phân công trách nhiệm quản lý nhà nước về TC&QCKT, Ủy ban KH,CN&MT đề nghị bổ sung quy định làm rõ vai trò, trách nhiệm của Bộ KH&CN trong tổ chức thẩm định TCVN; đầu mối theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm trong công tác TC&QCKT; hướng dẫn kỹ thuật công tác xây dựng áp dụng TC&QCKT; quy định rõ cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, giữa trung ương và địa phương trong công tác xây dựng TC&QCKT trong công tác thanh tra, kiểm tra, hoạt động thông báo, hỏi đáp tới tổ chức trong nước và quốc tế và cảnh báo kịp thời cho hiệp hội, doanh nghiệp; quy định cụ thể, phân công trách nhiệm đơn vị chủ trì, phối hợp xây dựng, ban hành QCVN liên quan đến trách nhiệm quản lý của nhiều bộ, ngành.