Để nâng cao mức chất lượng của sản phẩm, hàng hoá và dịch vụ, các nhà hoạch định chính sách kinh tế và doanh nghiệp đều hướng đến yếu tố tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng. Sự ra đời của bộ tiêu chuẩn ISO 9000 và nhiều hệ thống quản lý, công cụ, mô hình quản lý khác đã được áp dụng rộng rãi trong thời gian vừa qua ở nhiều quốc gia như: ISO 14000, HACCP, GMP, ISO 22000, Quản lý chất lượng toàn diện (TQM), 5S, Kaizen, 7 công cụ thống kê, Six sigma… cùng với Giải thưởng Chất lượng quốc gia đã tạo ra một bước ngoặt trong hoạt động tiêu chuẩn hoá và quản lý chất lượng trên thế giới.
Đề cập đến Giải thưởng chất lượng quốc gia, hiện nay trên thế giới có 83 quốc gia (Châu Âu: 34; Châu Á: 27; Châu Mỹ: 15; Châu Phi: 4; Châu Đại Dương: 3) có giải thưởng về chất lượng. Giải thưởng chất lượng ở các quốc gia đều hướng đến mục tiêu cơ bản là: Cung cấp một mô hình tự đánh giá để giúp tổ chức, doanh nghiệp hoàn thiện hệ thống quản lý của mình thông qua việc áp dụng và duy trì thành công các mô hình, công cụ, hệ thống quản lý tiên tiến và thực hành tốt nhất; Tôn vinh những tổ chức, doanh nghiệp đạt những thành tích xuất sắc trong hoạt động, áp dụng thành công các mô hình, công cụ, hệ thống quản lý tiên tiến và thực hành tốt nhất, đóng góp tích cực cho cộng đồng, xã hội; Thông qua Giải thưởng chất lượng để nhằm khuyến khích phong trào năng suất, chất lượng cũng như định hướng phát triển, chính sách của hoạt động năng suất, chất lượng tại từng quốc gia, khu vực.
Các tiêu chí giải thưởng chất lượng của các quốc gia và khu vực đều được xây dựng dựa trên một hệ thống các nguyên tắc cơ bản (các giá trị cốt lõi) như: Tầm nhìn của lãnh đạo; Định hướng vào khách hàng; Nâng cao kiến thức của tổ chức và cá nhân; Nâng cao giá trị của các bên có quyền lợi liên quan; Sự linh hoạt, nhạy bén; Chú trọng vào tương lai; Quản lý để đổi mới; Quản lý dựa trên sự kiện; Trách nhiệm xã hội; Chú trọng vào kết quả và tạo ra giá trị; Mục đích quản lý theo hệ thống.
Ở nước ta, Giải thưởng Chất lượng Quốc gia được xét tặng hằng năm là hình thức tôn vinh, khen thưởng ở cấp quốc gia do Thủ tướng Chính phủ tặng cho các tổ chức, doanh nghiệp có thành tích xuất sắc trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo các tiêu chí của Giải thưởng chất lượng quốc gia và hoạt động hợp pháp tại Việt Nam ít nhất 3 năm. Giải thưởng chất lượng quốc gia được xét tặng dựa trên các tiêu chí:
Tiêu chí 1 - Vai trò của lãnh đạo tổ chức, doanh nghiệp
Tiêu chí 2 - Chiến lược hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp
Tiêu chí 3 - Chính sách định hướng vào khách hàng và thị trường
Tiêu chí 4 - Đo lường, phân tích và quản lý tri thức
Tiêu chí 5 - Quản lý, phát triển nguồn nhân lực
Tiêu chí 6 - Quản lý quá trình hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp
Tiêu chí 7 - Kết quả hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp
Hướng đến mục tiêu nâng cao năng suất và chất lượng, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Kon Tum đã chú trọng áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng vào quản lý hoạt động của doanh nghiệp (kể cả quản lý về tổ chức cũng như về quy trình sản xuất, kinh doanh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ). Theo đó, một số doanh nghiệp của tỉnh đã đạt được Giải thưởng chất lượng quốc gia gồm:
- Xí nghiệp Đức Nhân đạt giải Bạc chất lượng Việt Nam năm 2002 (hoạt động trong lĩnh vực sản xuất đồ nội, ngoại thất từ nguyên liệu gỗ);
- Công ty TNHH đầu tư xây dựng và thương mại Tiến Dung Kon Tum đạt giải Bạc chất lượng Việt Nam năm 2005 (hoạt động trong lĩnh vực đầu tư, xây dựng các công trình giao thông);
- Công ty TNHH MTV Cao su Kon Tum đạt giải Bạc chất lượng Việt Nam năm 2009 (hoạt động trong lĩnh vực trồng và chế biến mủ cao su thô);
- Trong năm 2021 có Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Tu Mơ Rông Kon Tum đăng ký tham gia Giải thưởng Chất lượng Quốc gia, hiện đã được Hội đồng sơ tuyển Giải thưởng Chất lượng quốc gia năm 2021 của tỉnh Kon Tum đề nghị Hội đồng Giải thưởng Chất lượng Quốc gia xét tặng Giải thưởng Chất lượng Quốc gia cho doanh nghiệp (hoạt động trong lĩnh vực trồng và chế biến các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh và các cây dược liệu khác).
Sự thừa nhận rộng rãi mà Giải thưởng chất lượng mang lại cho các doanh nghiệp đoạt giải chính là “giá trị gia tăng” mà các doanh nghiệp đó có được để tiếp tục cải tiến hoạt động của mình, nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Hồng Vân